Waarom trauma zich niet alleen in je hoofd vastzet, maar ook in je lichaam

Bij trauma denken we vaak aan psychische wonden, maar steeds meer therapeuten en onderzoekers wijzen erop dat het lichaam minstens evenveel meedraagt. “Het zenuwstelsel onthoudt wat het hoofd soms is vergeten.”

Trauma laat sporen na in het lichaam

In zijn baanbrekende boek The Body Keeps the Score beschrijft psychiater en trauma-expert Bessel van der Kolk hoe traumatische ervaringen zich niet alleen in het geheugen vastzetten, maar ook in het lichaam. Spierspanning, een onregelmatige ademhaling of chronische pijn zijn volgens hem geen toevallige symptomen, maar uitingen van opgeslagen stress die het zenuwstelsel niet heeft kunnen verwerken.

Van der Kolk’s inzichten worden ondersteund door neurobiologisch onderzoek. Bij mensen met onverwerkt trauma worden gebieden als de amygdala (die angstreacties regelt) en de insula (voor lichaamsbewustzijn) sterk geactiveerd. Daardoor kan een simpel geluid of herinnering opnieuw een fysieke reactie opwekken, alsof het gevaar zich opnieuw voordoet.

Ook Gabor Maté benadrukt de lichamelijke impact van trauma

De Hongaars-Canadese arts Gabor Maté, bekend van boeken als When the Body Says No, gaat nog een stap verder: hij stelt dat langdurige onderdrukte emoties zelfs kunnen bijdragen aan lichamelijke aandoeningen zoals auto-immuunziekten. Volgens Maté heeft het lichaam een eigen geheugen, dat zich niet zomaar laat negeren.

Hij pleit daarom voor een benadering waarin het lichaam wordt gezien als integraal onderdeel van herstel. Net als Van der Kolk wijst hij erop dat praten belangrijk is, maar niet voldoende. Zonder aandacht voor het lijf blijft er vaak iets onopgelost.

Mervin Verboekend: “We beginnen niet met praten, maar met voelen”

Ook in België groeit de aandacht voor lichaamsgerichte therapie. Mervin Verboekend, lichaamsgericht therapeut met een praktijk in Lommel, werkt dagelijks met mensen die blijven vastlopen ondanks eerdere gesprekken of therapieën. “Veel cliënten komen binnen met stressklachten, vermoeidheid, pijnklachten of spanning. Soms hebben ze het gevoel dat ze ‘alles al geprobeerd hebben’. Dan blijkt dat hun lichaam nog steeds in een soort overlevingsstand staat.”

Mervin Verboekend werkt onder andere met Dynamic Rebalancing, een vorm van diepgaand lichaamswerk waarbij aanraking, ademhaling en aandacht helpen om vastgezette spanning los te laten. “Het is niet altijd nodig om alles te begrijpen met je hoofd,” zegt hij. “Soms is het voelen en toelaten al genoeg om iets in beweging te brengen.”

Het lichaam als sleutel tot herstel

Wat al deze benaderingen gemeen hebben, is het besef dat verwerking niet uitsluitend in het hoofd plaatsvindt. Het lichaam speelt een actieve rol, of je je daar nu bewust van bent of niet. Door ruimte te maken voor lichamelijke signalen en spanningen serieus te nemen, ontstaat er vaak toegang tot diepere lagen van herstel. Niet via wilskracht, maar via aandacht, vertraging en voelen.